| نگرش ايرانيان نسبت به آب همواره مانند موجودي مقدس بوده و ايرانيان هر جا آبي يافته اند، قدر آن را به درستي شناخته و درصدد استفاده بهينه و هدر ندادن آن بوده اند و در اين راه دست به ابتكارات بسيار زده اند كه بسياري از آنها در ارتباط با معماري ايراني ديده مي شود. مادي ها در اصفهان از قدمت تاريخي برخوردار است و مادی های اصفهان نماد عدالت ۴۰۰ ساله در تقسیم آب هستند که نمونه آن در هيچ جاي كشور وجود ندارد. طرح مادي هاي اصفهان ابتكاري است كه از مقياس معماري فراتر رفته و در سطح شهر يا منطقه وسيعي عمل نموده؛ لذا در قالب آفرينش يك عنصر شهري ويژه، جلوه پيدا كرده است . وجود این مادي ها شاخصه و متمايز كننده شهر اصفهان از ساير شهرهاي ايران مي باشد و به گونه اي هويت بخش قسمت هاي مركزي شهر و متمايز كننده اين محلات از ساير محلات جديد شهر مي باشد. واژة مادي در ذهن بسياري از ساكنان اين محلات يادآور بسياري از خاطرات دوران كودكي، مظهر حيات و زندگي است. *** مادي ها به دو شكل در طرح كالبدي شهر اصفهان مورد استفاده قرار گرفته اند، يكي در محور چهارباغ به گونه اي طراحي شده كه فضاي شهري هندسي خطي را در شهر پديد آورده است و ديگري در ساير معابر مثل كوچه ها كه به صورت مارپيچ طي طريق كرده و از شهر خارج مي شوند. با افزايش تعداد مادي ها در عهد صفوي كاخ ها، مساجد، كاروانسراها، بازارها، گرمابه ها و خانه هاي بسياري به منظور استفاده از آب در مسير مادي ها ايجاد شدند . هر چند امروزه اهميت مادي هاي اصفهان به عنوان شبكه تقسيم آب نسبت به گذشته نيست؛ ولي در واقع انعكاسي از دقت و نظم لازم چنين طرح هاي عظيمي را نشان مي دهد و مهم تر از آن نقشي است كه اين شبكه در ايجاد و اهميت نظم آب در اين شهر ايفا مي نمايد. اما رگ های شهر در اثر توسعه بیمار گونه اصفهان و خشکسالی های اخیر مسدود شده است. رگ هایی که شاخصه و متمایز کننده شهر اصفهان از سایر شهرهای ایران است و به گونه ای هویت بخش قسمت های مرکزی شهر و متمایز کننده این محلات از سایر محلات جدید شهر می باشد . مادي هاي اصفهان، پر از آب نیستند و مثل زمان قديم، صداي جريان آب در مادي ها، آرامش بخش اهالي كوچه ها و محله‌ها نمی شود و اين مسئله كه به وضعيت مادي ها رسيدگي شود و در زمان خشك و بي‌آب بودنشان، اقدامات لازم بـراي ساماندهي و تميز نگهداشتن‌شان صورت بگيرد، منطقي و عاقلانه است. با اينكه شرايط آب و هوايي شهر اصفهان نسبت به زمان ساخت و استفاده از اين كـانـال‌هـا، بـه طـور كـامـلاً معنـي داري تغييـر كـرده و اصفهان نيمه معتدل و پرباران آن روزها جاي خود را به چهره نيمه بياباني و حتـي بيـابـاني اين روزها داده، اما هيچكدام از اين تغيير و تحـول‌هـا نبـايد به معني فراموش كردن و ناديده گرفتن اين كانال‌ها تعبير شود. یک پنجم مادی های شهر اصفهان در منطقه ۹ شهرداری اصفهان قرار دارد و از این منطقه منشعب می شوند. شهردار این منطقه با اشاره به نقش اساسی مادی ها در شهر اصفهان ، می گوید : با توجه به سابقه دیرینه و تاریخی انهار در اصفهان و هزینه های میلیاردی برای ساماندهی این شریان های تاریخی، با ادامه روند کم آبی و خشکسالی هویت مادی های شهر اصفهان از بین خواهد رفت و لطمه های جبران ناپذیری به این رگ های حیاتی وارد خواهد شد و درختان چند صد ساله اطراف مادی های این منطقه خشک و نابود می شوند. امامی با ابراز نگرانی از این که درختان قطور و کهنسال کنار مادی ها در معرض خطر و بحران قرار گرفته اند، اضافه می کند: بیش از ۷۴ کیلومتر از مادی های شهر در این منطقه قراردارد لذا با جاری شدن آب در زاینده رود انتظار داشتیم در انهار منطقه ۹ آب جریان یابد اما متاسفانه به دلیل وجود موانع این مهم انجام نشده است و در ختان اطراف مادی ها را در معرض نابودی قرار داده است. شهردار منطقه ۹ اصفهان با بیان این که شهرداری تمام توان خود را برای حفظ و حراست از این شاهرگ های حیاتی به کار می برد تصریح می کند: با توجه به این که این درختان اطراف انهار منطقه ۹ قطور هستند نیاز به آب فراروان دارند تا سیراب شوند بنابراین فقط با جریان آب در انهار زنده می مانند. در میان مادی ها و انهار تشنه شهر اصفهان ، فقط در مادی نیاصرم برای آبرسانی به کشاورزان آب جریان دارد. آب فقط در مادی نیاصرم جریان دارد تعداد نهرها یا مادی هایی که از زاینده رود جدا می شود ۷۸ عدد بوده که این تقسیم بندی بر اساس ۱۸ سهم اصلی انجام می شود و هر سهم به نوبه خود تقسیمات فرعی دیگری هم داشته است . رئیس اداره ساماندهی انهار ومادی های شهرداری اصفهان با اعلام این که ۲۷۰ کیلومتر مادی اصلی در سطح شهر اصفهان وجود دارد، تاکید می کند: شهرداری برای ساماندهی مادی ها تصمیم گرفت انهار را به یک پارک خطی تبدیل کند و از این رو از سال ۸۲ به صورت جدی این مهم را در دستور کار خود قرار داد به طوری که سالانه دهها میلیارد تومان برای این منظور هزینه می کند. به گفته سید جلال عمرانی، بیش از ۱۰۰ هزار درخت در اطراف مادی های شهر که همگی قدمتی ۵۰ تا ۷۰ ساله دارند، وجود دارد که به عنوان کلکسیون فضای سبز ، بر طراوات و زیبایی این محلات افزوده است. وی با اشاره به اینکه طبق طومار شیخ بهایی از ۱۸ سهم زاینده رود ۴ سهم مربوط به شهر و مادی های اصفهان است ، تصریح می کند: برای جریان آب در مادی های شهر اصفهان قول هایی داده شده اما هنوز عملیاتی نشده این در حالی است درختان مادی ها تشنه هستند. ۴ سهم حقابه مادی ها باید تخصیص یابد در حال حاضر مادی های نیاصرم، فرشادی، فدن، تیران، قمیش ، صم ،کارلادان شمال شهر اصفهان را زیر پوشش خود دارند و در جنوب رودخانه نیز مادی های شایج ، نایج و عبد اله خان، جوی سیاه و مادی خونین قرار دارند. یکی از مشکلات شهرداری آبیاری درختان اطراف این مادی ها است چرا که ریشه درختان عمیق است و به آب دائمی عادت کرده ولی اکنون با خشکی زاینده رود شهرداری ناچار است با تانکر، لوله کشی و یا حفر چاه آبیاری درختان را انجام دهد و درختان را در حد زنده نگهداشتن حفظ کنیم. درختان بر اثر کم آبی دچار آفت می شوند. اما در نگاه مردم مادی هایی که آب هم ندارند، ارزش دارند چرا که هنوز هم بسياري از مردم براي رفتن از نقطه اي به نقطه ديگر از مسير مادي به عنوان راهنماي خويش استفاده مي نمايند. رئیس اداره ساماندهی انهار ومادی های شهرداری اصفهان معتقد است: این اقدامات فقط مانند یک مسکن عمل می کند و تنها می تواند برای مدت کوتاهی این درختان را زنده نگه دارد ؛ اگر روند خشکی زاینده رود ادامه داشته باشد و حق مادی ها ادا نشود به مرور رگ های حیاتی شهر اصفهان از بین می رود. وی یادآور می شود: با توجه به زنده شدن رودخانه زاینده رود و انتظار جریان آب در مادی های شیخ بهایی با سابقه دیرینه و تاریخی و هزینه های میلیاردی برای ساماندهی این رگ های حیاتی اما هنوز مادی ها تشنه اند و ورود آب به آنها ممنوع شده است. عمرانی راهکار حل مسأله را در این می داند که مسؤولان دست اندرکار همچون شهرداری ، آب منطقه ای ، استانداری و سازمان هایی که در بحث آب دخیل هستند ۴ سهم حقابه این مادی ها را تخصیص دهند تا بتوان این میراث را حفظ کرد. اگر زاینده رود را شاهرگ حیاتی اصفهان بدانیم آن وقت مادی ها شریان هایی هستند که از این شاهرگ منشعب شده و در بطن شهر گسترده اند. این نهرهای کوچک جدا شده از دل زاینده رود که برخی ابتکار آن را به شیخ بهایی نسبت می دهند و برخی قدمت آن را بسیار پیش تر از این با تاریخ شهر اصفهان پیوند می زنند ، طی سالهای اخیر خاصیت و کارکرد گذشته خود را ازدست داده است. به طوری که این روزها با زنده شدن زاینده رود انتظار می رفت ۲۷۰ کیلومتر مادی شهر اصفهان سیراب شود اما فقط در مادی نیاصرم به طول ۱۱ کیلومتر به دلیل آبرسانی به کشاورزان آب جریان دارد و مابقی مادی های شهر در حسرت یک قطره آب مانده اند! |  |
↧
رگ های زندگی از بی مهری مسؤولان می خشکند
↧