| در جهان امروز ، پدیده حاشیه نشینی و اسکان غیررسمی در مادر شهرها و کلانشهرها امری اجتناب ناپذیر و از جمله چالش های فرا روی مدیریت شهری است. آهنگ شتابان مهاجرت های بی رویه از روستا به شهر، علاوه بر دامن زدن به نابسامانی های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، حاشیه نشینی شهری را نیز به همراه داشت. در واقع فقر روستایی به فقر شهری با کلیه محرومیت های آن تغییر مکان می دهد. شتاب گرفتن مهاجرت های داخلی و افزایش سریع جمعیت شهرها ، به پیدایش صورت های گوناگون حاشیه نشینی در داخل محدوده و خارج از محدوه های شهری و نیز در بافت های انحطاط یافته و فقیرنشین شهرهای بزرگ می انجامد. * فرهنگ، حلقه مفقوده حاشیه ها انسان حاشيه‌نشين به لحاظ فرهنگي، انساني داراي هويت و فرهنگ مشخص نيست. يكي از نتايج مهاجرت و حاشيه‌نشيني پديد آمدن موقعيتي است كه در آن يك انسان واحد، خود را براي زندگي در ميان دو گروه با فرهنگي مختلف مييابد و در نتيجه يك شخصيت نااستوار انساني پديد ميآيد. از آن جا كه پديدهي حاشيه‌نشيني به طور مستقيم متأثر از شرايط اقتصادي و اجتماعي خانوار است، نيازمند نگاه ویژه برنامهريزان اجتماعي و اقتصادي و مسئولان شهری است. نیاز حاشیه نشینان فقط به واژه ای بنام سرپناه ختم نمی شود و با یک خانه نمی توان تمام نیازهای زیستی آنان را تامین کرد و این افراد به انواع خدمات همچون: آب، برق، گاز، تلفن، شبكهي فاضلاب، بهداشت، آموزش و پرورش، تربيت بدني، امور فرهنگي و... نيازمندند. در اين ميان پرداخت به مسئلهي بهداشت جسمي، رواني و محيطي حاشیه نشینان با در نظر داشتن گستردگي ابعاد آن و ارتباط متقابل با جنبه هاي مختلف اقتصادي، سياسي، اجتماعي و... نیز ضرورت داشته و اهميت پيدا ميكند. * یک سوم جمعیت حاشیه نشینند در کنار معضل ترافیک و شلوغی کلانشهرها، پدیده حاشیه نشینی از مهمترین مشکلاتی است که گریبان گیر شهرهای بزرگ شده است. پایتخت معنوی کشور نیز از این قائده مستثنی نیست و به واسطه زائرپذیر بودنش بیش از دیگر شهرها از این درد رنج می‌برد. حاشيه‌نشيني مشهد را بايد جزو معضلات كلان اين شهر در نظر بگيريم، جالب است طبق آمار بگوييم كه يك سوم جمعيت مشهد حاشيه‌نشين هستند يعني از سه ميليون جمعيت، يك ميليون آن در حاشيه شهر سكونت دارند. اين مسئله در هيچ يك از كلان شهرها به چشم نمي‌خورد. تمام ساختمان‌هاي اين مناطق به صورت غيرقانوني و بدون مجوز و بدون هيچ اصول و معياري ساخته شده‌اند كه كوچكترين زلزله‌اي آنجا را با خاك يكي خواهد كرد. البته بايد گفت همين يك سوم جمعيت حاشيه‌نشين، حدود يك چهارم وسعت شهر را به خود اختصاص داده‌اند. * تلاس برای رفع مشکلات از مناطق حاشیه ای مشهد می توان به محلات عباس‌آباد، حجت‌آباد، همت‌آباد اشاره کردکه در فصل پاییز و زمستان و زمان بارش باران آب‌های سطحی در این محدوده‌ها رها می‌شود و مشکلات زیادی را برای تردد و بهداشت زائران و ساکنان به وجود می اورد. در گذشته که برخی از نقاط حاشیه‌ای شهر مشهد توسط دهیاری‌ها اداره می‌شد، نبود آب بهداشتی، گاز، برق، خاکی بودن معابر، رهاسازی آب‌های سطحی در کوچه‌ها و خیابان‌ها و عدم جمع‌آوری زباله و... تنها گوشه‌ای از مشکلات این نقاط بود، اما با الحاق برخی از نقاط حاشیه‌ای به محدوده شهری کم و بیش از این مشکلات کاسته شده است. با توجه به اینکه این مشکل در شهر مشهد نیز وجود داشت شهرداری و شورای شهر پذیرفتند برخی از این مناطق به محدوده شهری اضافه شود و فرماندار نیز متعهد شد که برای رفع مشکلات حاشیه شهر به شهرداری کمک کند. * ناهماهنگی سازمانها شهرک شهید رجایی، بازه شیخ، عباس‌آباد، همت‌آباد و حجت‌آباد برخی از نقاط حاشیه شهر مشهد به شمار می آیند که یکی از مشکلات اساسی آنها رهاسازی و عدم جمع‌آوری آب‌های سطحی است. با توجه به حاد بودن این معضل طرح ایجاد یک کانال جمع‌آوری آب‌های سطحی مطرح و به گفته مسئولان شهری، این پروژه حدود یک سال است که آغاز شده. متاسفانه در مواقعی مشاهده شده که عدم هماهنگی و یا عدم همکاری بعضی از سازمانها و نهادها با پروژه های شهری موجب اخلال در امور شهروندان می شود. به عنوان مثال، وجود لوله گاز در مسیر پروژه ایجاد کانال جمع‌آوری آب‌های سطحی در مناطق حاسیه ای مشهد و پافشاری شرکت گاز این شهر بر رعایت استانداردهای حفظ حریم باعث شده تا این پروژه از سمت عباس‌آباد تنها ۲۰۰متر پیشرفت کند. با توجه به اینکه در اجرای این پروژه استانداردهای لازم باید مدنظر قرار بگیرد و از طرفی رفع مشکل جمع‌آوری آب‌های سطحی محدوده عباس‌آباد، شهرک شهید رجایی، بازه شیخ و... که با یک بارش کوچک به یک دریاچه تبدیل می‌شوند نیز ضروری است تاکنون جلسات مختلفی بین شهرداری و شرکت گاز برگزار شده که حاصل آنها نتیجه‌ای در برنداشته است. البته، کش و قوس‌ها بین شهرداری و شرکت گاز تا آنجا ادامه پیدا کرد که فرماندار مشهد به عنوان نماینده دولت برای حل این مشکل ورود پیدا کرد تا شاید بتواند این مشکل را با جلب رضایت دو طرف حل کند. حال همه چشم انتظار نشسته اند تا ببینند حاصل این مذاکرات چه خواهد شد. مسئولان شهری مشهد معتقدند اگر برای اجرای این پروژه وارد اراضی کشاورزی شوند باید برای تملک، موافقت کشاورزان، آستان قدس و اداره کل اوقاف و امور خیریه را کسب کنند که با توجه به حاد بودن مشکل این نقاط، این پروسه طولانی است. با توجه به اینکه عمق این کانال نیز زیاد است و با لوله گاز نیز فاصله دارد از شرکت گاز خواستاریم برای اجرای این پروژه به منظور حل مشکل جمع زیادی از ساکنان این محدوده همکاری و مساعدت داشته باشند. * حاشیه و عوارض جبران ناپذیرش به هر حال نباید نیازهای حاشیه نشینان را در چند مورد خلاصه کرد. در محلات حاشیه نشین نرخ جرایم و بزهکاری به علت تراکم بالای جمعیت، فقر فزاینده، شکستگی ساختارها و ایجاد گسست ها اجتماعی، تضعیف پیوندهای اجتماعی و همچنین رهایی افراد از فشار افکار عمومی و کنترل رسمی ، بالا ارزیابی می شود. در واقع می توان اظهار داشت که نسبت معنی داری بین حاشیه نشینی با جرم و آسیب های اجتماعی وجود داشته و مناطق حاشیه نشین به مثابه جزیره های آسیب زای شهری، از منابع اصلی جرم و بزهکاری به شمار می آیند. تحقیقات نشان می دهند که مناطق حاشیه نشین به دلیل شرایط محیطی و وجود عناصر نامساعد و همچنین به دلیل بافت ناهمگون اجتماعی و فرهنگی از جرم خیزترین مناطق شهری محسوب می شوند. |  |
↧
عذابی عظیم برای شهرملی ایران
↧