| از ۷ سال پيش كه نخستین ژئوپارک خاورمیانه در جزیره قشم به عنوان مهم ترين جاذبه گردشگري طبيعي جهاني (اكوتوريسم) منطقه خاورميانه ثبت ملي شد تا امروز كه پس از پايان مهلت دوساله يونسكو اين منطقه از فهرست ميراث جهاني جا ماند ، اتفاقات زيادي افتاد كه هرچند برخي از اين اتفاقات را مي توان در قالب قضا و قدر دسته بندي كرد اما بي شك بي تدبيري مسئولان امر نيز در بروز اين مشكل كمرنگ نبوده است. جزيره قشم به عنوان بزرگترين جزيره خليج فارس از توانمندي هاي مناسبي براي سرمايه گذاري در زير ساخت هاي گردشگري برخوردار است كه از آن جمله مي توان به ثبت منطقه بزرگي از اين جزيره به عنوان تنها «ژئوپارك»بين المللي خاورميانه اشاره كرد. اصطلاح ژئوپارک كه در لغت به معنی «پارک زمین شناسی» است در معنای عمومي به مناطقي با وسعت معين و مرزهای قابل تفكيك اطلاق مي شود كه از نظر ساختار كاني شناسي ، زيست بوم و همچنين كاربري طبيعي دست نخورده و بكر و داراي شاخصه هاي قابل مطالعه براي شناخت ديرينگي تاريخي منطقه باشد و همچنين به وضوح بشود چنديدن پدیده بارز زمین شناسی در محدوده آن را مورد بررسي و ارزيابي قرار داد. ژئوپارك هاي جهاني معمولا علاوه بر داشتن خصوصيات زمين شناسي و ساختاري منحصر به فرد اغلب مي توانند به علت بهره مندي از آثار تاریخی، بوم شناسی و میراث فرهنگی و طبیعی دیگر نیز، در توسعه اقتصادی جوامع پیرامون نقش موثری ایفا کنند. بر اساس تعاريف جهاني اين محدوده ها كه اغلب در زير ليست «ذخيره گاه هاي زيست كره» قرار مي گيرند، بايد با رعايت مسائلي همچون اصالت بافت ساختاري ، راه هاي دسترسي ، مكان ها استقراري و كمپينگ و همچنين امكانات تورگردي و آموزش راهنما مسلز به منطقه براي طبيعت گردان در نظر گرفته شود، عاملي كه لغو نبود بخش اعظم آن در ژئوپارك قشم ظاهرا به عامل حذف اين موقعيت استراتژيك بين المللي از فهرست يونسكو منجر شد. ۱۳۸۸ ؛كارت زرد ژئوپارک قشم به عنوان تنها ژئوپارک خاورمیانه هفت سال پیش یعنی در سال ۸۵ در شبکه جهانی ژئوپارک‌ها به ثبت رسید و يونسكو در سال ۸۸ اولين كارت زرد را به اين مجموعه داد كه معني آن فرصتي دوساله براي بازگرداندن شرايط منطقه به نرم هاي بين المللي و استانداردهاي جهاني ژئو پارك بود كه پس از پايان اين فرصت در سال ۹۰ اين سازمان جهاني در شهريورسال ۹۱ اقدام به حذف ژئوپارک قشم (که ثروتی منحصربه فرد در ایران و آسيا است)از فهرست جهاني كرد. كارشناسان يونسكو در چهارمین کنفرانس بین‌المللی ژئوپارک ها كه در مالزی برگزار شد اعلام كردند« اين محوطه ثبت شده در طي ۷ سال گذشته نتوانسته است كارنامه قابل قبولی در عرصه جهاني ارائه كند»، در در سال ۸۸ كه كارت زرد به مسئولان اين پارك به دلیل انجام نشدن اقدامات درخواستی یونسکو ارائه شد، نام آن از فهرست ماندگار ژئوپارک‌ها خط خورد. طبق آیین‌نامه یونسکو، این سازمان برای اینکه از اقدامات حفاظتی و دیگر فعالیت‌های ژئوپارک‌های شبکه اطمینان پیدا کند، هر چهار سال یک بار ژئوپارک‌ها را ارزیابی می‌کند و اگر با استانداردهای ذکرشده در یونسکو منطبق باشند، به آن‌ها کارت سبز می‌دهد و به این ترتیب نام آن مناطق در شبکه جهانی ژئوپارک‌ها حفظ می‌شود، اما اگر ژئوپارکی به استانداردهای لازم این سازمان نرسیده باشد، به آن کارت زرد می‌دهد که نماد فرصت دوساله براي بازيابي و بهبود شرايط است و اگر پس از این فرصت نتوانست اهداف توسعه‌ای پایدار را پیاده کند، با دریافت کارت قرمز از شبکه جهانی یونسکو خارج می‌شود. بازرسان يونسكو در حالي شهرويورماه امسال رای خود مبنی بر خروج ژئوپارك قشم از فهرست یونسکو را اعلام کردند،که ظاهرا در بازديد اسفند سال ۹۰ خود از اين منطقه ، پيشرفت خاصي در جهت بهبود شرايط ژئوپارك نديده بودند. بیژن فرهنگ دره شوری، موسس اولین ژئوپارک ایران در جزیره قشم با اشاره به آخرين بازديد خود از اين منطقه مي گويد : زمانی که ژئو پارکی در فهرست جهاني ثبت می‌شود باید یک سری اقدامات برای دسترسی سهل و آسان گردشگران به آن، آموزش راهنمايان براي ارائه سرويس هاي طبيعت گردي ، ایجاد کمپینگ و راههای دسترسی انجام شود و معیارهای مورد نظر برای جهانی شدن را داشته باشد اما متاسفانه متولیان این اقدامات را جدی نگرفته‌اند و در چند سال اخیر حرکت جدی انجام ندادند و اقدامات قابل توجهی در این منطقه انجام نشده است. دره شوری با اشاره به اينكه در همه کشورهای جهان، اعتبارات مناسبی برای ژئو پارک‌ها در نظر گرفته می‌شود، اما اقدامات اندک ایران در این ژئوپارک در مقایسه با اقدمات کشورهایی(همچون چين) که به تازگي عضو فهرست ژئوپارک‌های جهانی شده اند ناچیز است، ادامه مي دهد: زمانی که قرار بود ژئوپارک قشم در فهرست یونسکو ثبت شود، ده‌ها استاد خارجی از جمله از کشور «چک» گزارش‌های متعددی را درباره ظرفیت ژئوپارک قشم منتشر کردند و کارهای پژوهشی زیادی در این باره انجام شد،کارشناسان یونسکو نیز ۱۰روز ژئوپارک را بررسی کردند و امتیاز بالایی برای ثبت آن نيز در نظر گرفتند ولي اعلام کردند که باید برخی از معیارها رعایت شود، اما انگار این موضوع بعد از مهلت دو ساله هنوز هم برای متولیان جدی به حساب نیامده است و درحالي كه برای ژئو پارک قشم طرح جامع تدوین شد و مشاور آن را بررسی کرد،اما اراده ای که باید آن طرح را اجرا کند، وجود نداشت. ژئو پارك حذف نشده است ؟! سرپرست فعلي ژئوپارک قشم اما تاكيد مي كند كه اين ژئوپارک از شبکه‌ي جهاني ژئوپارک‌ها حذف نشده و همچنان براي ارتقاي سطح خود در اين شبکه فرصت دارد. محمد داخته پيش از اين درگفت‌وگو با ايسنا، با اشاره به وجود نام ژئوپارک قشم در شبکه‌ي ژئوپارک‌هاي آسيا - اقيانوسيه که زيرمجموعه‌ي شبکه‌ي جهاني ژئوپارک‌هاست،گفته بود: «شبکه‌ي جهاني ژئوپارک‌ها زيرمجموعه‌ي يونسکو است و يکي از مهم‌ترين شاخص‌هاي اين شبکه تعامل و ارتباط اعضا با يکديگر و با شبکه است که بسيار اهميت دارد،بنابراين براي اين‌که اين ارتباط بين اعضا تسهيل شود، دو شبکه‌ي ژئوپارک‌هاي اروپايي و آسيا - اقيانوسيه در شبکه‌ي جهاني تشکيل شده است.» داخته با تاكيد بر شرايط استراتژيك ژئوپارك جهاني قشم ، درباره‌ي شرايط کنوني ژئوپارک قشم در شبکه‌ي جهاني، با توجه به اخبار منتشرشده مبني بر خروج اين منطقه از فهرست جهاني يونسکو، مي گويد: «در جلسه‌ي شبکه‌ي جهاني ژئوپارک‌ها، ارزياب‌ها تأکيد کردند که در هشت‌ماه اخير، در ژئوپارک قشم بيش از انتظار کار شده و اين همه انرژي که گذاشته شده، خوب بوده است و ضمنا هيچ کارت قرمزي هم به ژئوپارک داده نشده است. البته يک نکته وجود دارد؛ ژئوپارک قشم پنج سال غيرفعال بود و از دو سالي که شبکه‌ي جهاني به آن فرصت داده بود، گروه جديد فقط سه‌ماه فرصت انجام کار داشته است پس بايد در فرصت دهي ها و ارزيابي هاي ناظران بين المللي تجديد نظر شود». داخته با رد دريافت نامه خروج اين مجموعه از فهرست جهاني يونسكو و با بيان اينكه در مدت شش سال استقرار گروه قديم، هيچ اتفاقي در اين ژئوپارک رخ نداده بود،تاكيد مي كند : «به گفته‌ي ارزياب‌هاي يونسکو، در مدت سه‌ماه آخر فرصت دو ساله‌ي يونسکو، گروه جديد خوب توانسته است کار کند و ارزياب‌ها بعد از بررسي دوباره، فرصت ديگري به قشم دادند و البته در ازاي اين فرصت دوباره دو درخواست داشتند؛ نخست اين‌که در اولين فرصت جنگل حرا به ژئوپارک قشم ملحق شود و دوم، فعاليت‌هايي مانند توسعه‌ي راه‌ها و مسيرها که با هزينه‌ي بالا و گسترده شروع شده بود، به پايان برسد». سرپرست ژئوپارک قشم با تاييد اين مطلب كه شبکه‌ي جهاني قبلا درباره‌ي توسعه‌ي مرزها اشکال‌هايي به ما وارد کرده بود که اکنون برطرف شده است، ادامه مي دهد: «ژئوپارک قشم در گذشته، سالانه فقط دويست تا سيصد ميليون تومان بودجه داشت، ولي امسال توانست دوميليارد تومان بودجه بگيرد و قرار شده است پس از رفع ايرادهاي واردشده، ارزياب‌ها را براي بررسي دوباره مطلع کنيم»، داخته معتقد است «ژئوپارک قشم هنوز از فهرست جهاني يونسکو حذف نشده است» و فرصت دوباره دارد تا در شبکه‌ي ژئوپارک‌هاي آسيا - اقيانوسيه خود را ارتقا دهد تا نامش در شبکه‌ي جهاني تثبيت شود. ۱۳۹۱ ؛كارت قرمز ، خروج از فهرست جهاني اين اظهارات از سوي سرپرست ژئو پارك قشم در حالی انجام مي گيردكه دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو هفته پيش خروج اين پارك از فهرست جهاني را تاييد كرده و گفته :« نامه خروج اين منطقه از فهرست یونسکو به ارگانهای دولتی و مربوطه در ایران همانند سازمان محیط زیست و سازمان منطقه آزاد قشم رونوشت شده است اما ظاهرا برخي از مسئولان از وضعيت نهايي اين منطقه در فهرست جهاني با خبر نيستند.» محمد رضا سعیدآبادی با اشاره به اينكه نصب تابلو و علائم راهنمایی، احداث راههای دسترسی، ساخت اماکن اقامتی مانند هتل و مجموعه عوامل پشتیبانی برای حضور گردشگران در منطقه از جمله درخواست های یونسکو بود که باید در منطقه ژئوپارک قشم ایجاد می شد، اما به آن توجه نشد، ادامه مي دهد: «به همین دلیل پس از اتمام مهلت دو ساله ایران، یونسکو نخستین ژئو پارک خاورمیانه را که قبلا به عضویت شبکه جهانی ژئو پارک های ملی تحت حمایت یونسکو در آمده بود را از این فهرست خارج کرد و اين در حالي است كه در جهان از اين نوع پارك تنها چند مورد مشابه وجود دارد و ژئو پارك قشم تنها مورد ثبت جهاني ژئوپارك هاي آسيايي بود كه ، متاسفانه اين موقعيت با اهمال مسئولان از دست رفت». دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو تصريح مي كند : «زمانی که این ژئوپارک در فهرست یونسکو ثبت شد، کارشناسان این سازمان جهانی، قول انجام معیارهایی را از متولیان در ایران دریافت کردند اما از آنجایی که این موارد رعایت نشده است، در گام اول به ژئوپارک کارت زرد و در گام بعدی کارت قرمز دادند و اکنون آن را از فهرست یونسکو خارج کردند». سعيد آبادي با بيان اينكه ثبت مجدد ژئوپارك هنوز امكان پذير است، ادامه مي دهد: «تنها در صورتی که مدیران ژئوپارک بتوانند این موارد را رعایت کنند، دوباره شاهد ثبت آن در فهرست جهانی خواهیم بود اما اين كار به آساني مراحل قبل نخواهد بود». اين گفته ها تنها مويد بر حذف ژئوپارك از ليست جهاني نيست و این موضوع توسط ریاضی فر، معاون طبیعی محیط زیست استان هرمزگان نیز تایید شده است. ریاضی فر در روزهاي اخير در گفت و گو با رسانه ها اعلام كرده: « کمبود اعتبار كه مهمترین عامل ناتواني از سوی مدیریت ژئوپارک برای رسیدگی به نواقص موجود منطقه عنوان شده است را بايد به عواملي همچون وسعت و گستردگی منطقه كه عامل سختی کار و زمانبرشدن آن است نيز اضافه كرد،ولي بازهم نمي توان از نقش عدم مديريت مناسب در از دادن فرصت ارائه شده از سوي يونسكو براي برطرف كردن اشكالات چشم پوشي كرد.» |  |
↧
حسرت جهاني شدن به دل ژئو پارك قشم ماند
↧